Çocuk İhmal ve İstismarı
İhmal nedir? İstismar nedir? İhmal ve istismar belirtileri nelerdir? İhmal ve istismar nasıl anlışılır? İhmal istismar örnekleri.
İhmal Nedir?
Çocuğun gelişimi ve yararını gözetmeden yapılan davranışları kapsar. Ekonomik, coğrafi
ya da fiziksel koşullara bağlı olmadan; bilerek ve isteyerek bakmakla yükümlü olunan
çocuğun sağlığını, eğitimini, beslenmesini, barınmasını ve güvenli şekilde yaşamasını tehdit
altına alan davranışlara ihmal denir. Yoksul olmak, zor koşullarda yaşamak, imkânların
kısıtlı olması ihmalin gerekçesi olamaz. Çünkü ihmal var olan olanakların çocuğun yararına
kullanılmamasıdır.
İhmalin Örnekleri
Aşağıda ihmalin bazı örnekleri verilmiştir;
• Çocuğa yaşına uygun gerekli besinleri vermemek
• Uzun süre aç bırakmak
• Mevsime göre giydirmemek. Kışın onu üşütecek, yazında bunaltacak giysiler giydirmek
• Çocuğa temiz olmayan giysiler giydirmek
• Çocuğun kişisel bakımını yapmamak
• Çocuğu uzun süre yalnız bırakmak
• Evi çocuğun güvenliği için düzenlememek, sürekli yaralanmasına yol açmak
• Temiz olmayan evde çocukla birlikte yaşamak
• Çocuğun gerekli sağlık ihtiyaçlarını karşılamamak. Aşı gibi düzenli kontrolleri aksatmak,
hastalandığında doktora götürmemek
• Duygusal ihtiyaçlarına cevap vermemek, aşağılamak, hakaret etmek ve güvenini
kırmak
• Çocuğa ev içinde yapması uygun olmayan işleri yaptırmak
• Çocuğu dışarıda çalıştırmak,
Çocuğun İhmal Edildiğini Nasıl Anlarsınız?
Bir çocuğun ihmale uğradığını anlamak için onun yaşına uygun ihtiyaçlarını bilmek
ve çocuğu gözlemlemek gerekmektedir. Bu iş ev içinde olduğu kadar iş yerlerimiz olan
okullarda da yapılmalıdır. Bir çocuğun ihmal edildiğini anlamak için aşağıda birkaç somut
durum sıralanmıştır.
- Mevsime göre giydirilmemişse,
- Kirli ve bakımsızsa
- Aç bırakılmışsa
- Sürekli uykusuzsa
- Uzun süreli hastalıkları varsa
- Bedeni yaşıtlarına göre son derece güçsüzse
- Sıklıkla yorgun ve bitkin düşüyorsa
- Bedeninde sürekli yaralar oluşuyorsa
- Astım, diabet, ciddi diş çürümeleri gibi fiziksel belirtiler varsa
- Evde onunla ilgilenen birinin olmadığını söylüyorsa
- Özel eğitim ihtiyaçları olduğu halde karşılanmıyorsa
- Kendisine zarar veriyorsa
- Sigara, alkol ya da uyuşturucu kullanıyorsa
- Okula gönderilmiyorsa
- Okul devamsızlığı normalin çok üzerindeyse
- Okul başarısı başka bir nedene bağlı olmadan düşükse ihmalden şüphelenilebilir.
İstismar
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre çocuklara yönelik istismarı üç başlık altında inceleyebiliriz.
Duygusal İstismar Nedir?
Çocuğun ilgi ve sevgiden yoksun bırakılmasıdır. Çocuğun duygu ve düşüncelerinin ciddiye
alınmaması, onunla alay edilmesi, aşağılanması ve kendini
gerçekleştirebilecek etkinliklerden mahrum bırakılması
sonucunda ortaya çıkar. Tanımlanması zor olsa bile
sıklıkla görülür. Çoğunlukla bilinçsizlikten kaynaklanır
ve farklı kültürel davranışlarla maskelenir. Örneğin
kız çocuklarına erkek çocuklarına göre daha az
saygı duyulması duygusal istismarın bir türü olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Duygusal İstismarın Örnekleri
Aşağıda duygusal istismarın bazı örnekleri
verilmiştir;
• Tehdit etme, (Çocuğu başka bir yere bırakma
gibi)
• Çocuğun sahip olduğu özelliklerle alay edilmesi, (Sen anlamazsın vs.)
• Çocuğun sürekli olarak korkutulması,
• Çocuktan yaşı ve gücünün kaldıramayacağı taleplerde bulunulması gibi
örneklendirilebilir.
Duygusal İstismara Karşı Neden Mücadele Etmeliyiz?
Duygusal istismar ebeveynlerin davranışları, tutumları ve sözleri sonucunda çocuğun
normal ve sağlıklı gelişmesini engeller. Ruh sağlığını bozacak şekilde çocuğa uygulanan
duygusal istismar çocuğun sahip olduğu kapasiteyi, yeteneklerini ve etkinliğini kullanmasını
engeller ve onu pasifleştirir.
Duygusal İstismarı Nasıl Engelleriz?
Duygusal istismar son derece yaygın olmasına rağmen fark edilmesi güçtür. Bu istismar
türünü engellemenin tek yolu farkındalık arttırıcı çalışmaların yapılmasıdır. Çocuğa istismar
uygulayan ebeveynler çoğunlukla ne yaptıklarının bilincinde değildir. Kültürel ve geleneksel
ahlaki kalıplar içerisinde toplum çoğu zaman çocukları aşağılamayı normalleştirmektedir.
Ancak, duygusal istismarın çocuğu intihara kadar sürükleyen sonuçları olduğu
unutulmamalıdır.
Bu yüzden duygusal istismarın tanımı ve çocuk üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkileri
konusunda bilgilendirme çalışmaları yapmalı, duygusal istismarı engellemeye çalışmalıdır.
Fiziksel İstismar Nedir?
Çocuğun sağlığına, beden bütünlüğüne ve gelişimine zarar veren davranışlardır.
Yetişkinlerin çocukların görece güçsüzlüğünü kullanarak onlar üzerinde bilinçli şekilde
fiziksel şiddet uygulamaları olarak tanımlanabilir.
Fiziksel İstismarın Örnekleri
Aşağıda fiziksel istismarın bazı örnekleri verilmiştir;
• Değişik araçlar kullanarak (kemer vb.) dövmek
• Yüzüne ve ağız bölgesine bir araçla ya da doğrudan vurmak, yaralanmaya neden olmak
• Gövdesine, kalçasına ya da bacaklarına bir araçla ya da doğrudan vurmak
• Isırmak
• Tırnaklarını geçirmek
• Değişik araçlar kullanarak yakmak
• Kırık, zedelenme ya da çıkığa neden olmak gibi örnekleri vardır.
Kaza mı Fiziksel İstismar mı?
Çocukluk döneminde oluşan kaza sonucu yaralanmalarla, yetişkinlerin fiziksel şiddetini
ayırt etmek gerekir. Çocuklar yaşları gereği hareketli oldukları için kaza sonucunda sıkça
yaralanırlar. Ancak;
• Bu yaralar uzun süre iyileşmiyor ve aynı yerlerde tekrarlanıyorsa
• Eklem bölgelerinden ziyade ağız bölgesi, kalça, bacak, sırt gibi
yumuşak dokuya sahip bölgelerde yoğun şekilde görülüyorsa
• El izi, ısırık izi ya da değişik araçların izleri belli oluyorsa
• Vücudun belli yerlerinde kümelenmiş şekilde mevcutsa kaza
değil, fiziksel istismar olduğundan şüphelenilmelidir.
Cinsel İstismar Örnekleri
Aşağıda cinsel istismar örnekleri verilmiştir.
• Çocuğa cinsel içerikli sözler söylemek ve çocukla aynı içerikte konuşmalar yapmak
• Teşhircilik, Röntgencilik
• Çocuğun cinsel ilişki sahnesine doğrudan şahit olması (başka insanlar ya da hayvanlarla
cinsel ilişki)
• Çocuğa cinsel organ göstermek, çocuğun cinsel organlarını göstermesini istemek,
• Çocuğa cinsel içerikli materyal göstermek (pornografik film seyrettirmek, fotoğraflar
göstermek)
• Çocuğu pornografik malzemeler için kullanmak
• Oral-genital, genital-genital, genitalrektal, el ile ya da bir cisimle genital temas,
rektal bölgelere, memeye veya vücudun diğer bölgelerine dokunmak ya da çocuktan
dokunmasını istemek
• Çocuğa ve veya üçüncü kişilere para ve benzeri şeylerin verilmesi karşılığında çocuğun yetişkin tarafından cinsel obje olarak kullanılmak
• Pornografi, cinsel sömürü amaçlı kullanmak, çocuk seksi turizmi, erken evlendirme vb.
Çocuğun Cinsel İstismara Uğradığını Nasıl Anlayabiliriz?
Cinsel istismar hem çok yaygın şekilde gerçekleşmekte hem de ortaya çıkarılması son
derece zor olmaktadır. Geleneksel ve toplumsal baskılar sonucunda sessiz kalınmakta,
çocuklar cinsel istismara uğramaya devam etmektedir. Bu korkunç çemberi kırmak için
öncelikle cinsel istismar durumunda çocuklarda ortaya çıkan fiziksel ve davranışsal etkilere
bakmak gerekir.
Eğer çocuk;
• Uyku bozuklukları
• Aşırı talepkarlık
• Ana-babaya/bakım veren kişiye aşırı yapışma
• Cinselliğe ilişkin her türlü konu ve duruma aşırı
ilgi gösterme ya da aşırı kaçınma
• Yaşına ve gelişimine uygun olmayan cinsel davranışlar
• Çok sık öpmeye çalışma, göğüslere, bacaklara ya da genital bölgeye dokunmaya çalışma,
sürtünme, kendi genital bölgesini gösterme
Cinsel istismara uğrayan çocuklar genellikle cinsel şakalar yapar, cinsel organlarıyla sıkça
oynar ve çevredeki yetişkinlerin cinsel organlarına dokunmak ve görmek ister. Bu durumda suçlu çocuk değil ona istismarda bulunan yetişkinlerdir.
• Dürtüsellik, saldırganlık
• İçe dönüklük, engellenme/baskılanma duygusu
• Aşırı uyumlu, aşırı itaatkar olma
• Ana-babadan/bakım veren kişiden ayrılığa aldırmama
• Sağlığını tehlikeye atacak davranışlar
• Kendine zarar verme düşünceleri ve özkıyım girişimi
• Madde kullanımı
• Bedeninin kirli ya da zedelenmiş olduğuna inanma ve ifade etme
Bu belirtiler varsa cinsel istismardan şüphelenilmelidir. Ancak bunların hiçbiri tek başına
cinsel istismarın kanıtı değildir.
Cinsel İstismara Uğradığını Çocuk Nasıl Açıklar?
Çocuklarla güven ve saygı çerçevesinde kurulan ilişki sonucunda çocuklar bunu doğrudan
size anlatmayı tercih edebilirler. Bu çok nadir görülen bir durum olsa da eğer çocuk size
istismara uğradığını anlatıyorsa;
• Çok fazla detaylı sorular sormamalısınız (Ne zaman oldu, Sen ne yapıyordun, Karşı
çıkmadın mı gibi)
• İstismarcıyı doğrudan suçlayıcı yaklaşımlardan kaçınmalısınız. Çünkü çocuk ona sevgi
ile bağlı olabilir,onu incitmekten korkabilir ya da istismarcı çocuğu tehdit ediyor olabilir
(Ahlaksız, cezasını bulacak gibi)
• Açıklıkla ve rahatlıkla dinleyin, konuşurken yazılı notlar alın.
• Çocuk size anlatmaya başlamışsa ona dokunmayın ya da sözünü bölmeyin, onu anlatması için takdir edin (Sana inanıyorum. Bana anlattığın için teşekkür ederim gibi)
• Çocuğa teknik süreçlerden ya da anlayamayacağı konulardan bahsetmeyin
Çoğu durumda ise çocuklar doğrudan gelip bu durumu anlatmaz.
Bu tip durumlarda;
• Dolaylı olarak anlatabilir (Babam geceleri beni uyutmuyor gibi)
NOT
• Hikaye halinde anlatabilir (Biri varmış, kötü adam çok kötü şekilde onu elliyormuş,
arkadaşım annesine söyledi ama o bunu kimseye söyleme dedi gibi)
Kaynak: Eğitim-Sen Çocuk-İhmali-ve-İstismarı Broşürü
Çocuğun gelişimi ve yararını gözetmeden yapılan davranışları kapsar. Ekonomik, coğrafi
ya da fiziksel koşullara bağlı olmadan; bilerek ve isteyerek bakmakla yükümlü olunan
çocuğun sağlığını, eğitimini, beslenmesini, barınmasını ve güvenli şekilde yaşamasını tehdit
altına alan davranışlara ihmal denir. Yoksul olmak, zor koşullarda yaşamak, imkânların
kullanılmamasıdır.
İhmalin Örnekleri
Aşağıda ihmalin bazı örnekleri verilmiştir;
• Çocuğa yaşına uygun gerekli besinleri vermemek
• Uzun süre aç bırakmak
• Mevsime göre giydirmemek. Kışın onu üşütecek, yazında bunaltacak giysiler giydirmek
• Çocuğa temiz olmayan giysiler giydirmek
• Çocuğun kişisel bakımını yapmamak
• Çocuğu uzun süre yalnız bırakmak
• Evi çocuğun güvenliği için düzenlememek, sürekli yaralanmasına yol açmak
• Temiz olmayan evde çocukla birlikte yaşamak
• Çocuğun gerekli sağlık ihtiyaçlarını karşılamamak. Aşı gibi düzenli kontrolleri aksatmak,
hastalandığında doktora götürmemek
• Duygusal ihtiyaçlarına cevap vermemek, aşağılamak, hakaret etmek ve güvenini
kırmak
• Çocuğa ev içinde yapması uygun olmayan işleri yaptırmak
• Çocuğu dışarıda çalıştırmak,
Çocuğun İhmal Edildiğini Nasıl Anlarsınız?
Bir çocuğun ihmale uğradığını anlamak için onun yaşına uygun ihtiyaçlarını bilmek
ve çocuğu gözlemlemek gerekmektedir. Bu iş ev içinde olduğu kadar iş yerlerimiz olan
okullarda da yapılmalıdır. Bir çocuğun ihmal edildiğini anlamak için aşağıda birkaç somut
durum sıralanmıştır.
- Mevsime göre giydirilmemişse,
- Kirli ve bakımsızsa
- Aç bırakılmışsa
- Sürekli uykusuzsa
- Uzun süreli hastalıkları varsa
- Bedeni yaşıtlarına göre son derece güçsüzse
- Sıklıkla yorgun ve bitkin düşüyorsa
- Bedeninde sürekli yaralar oluşuyorsa
- Astım, diabet, ciddi diş çürümeleri gibi fiziksel belirtiler varsa
- Evde onunla ilgilenen birinin olmadığını söylüyorsa
- Özel eğitim ihtiyaçları olduğu halde karşılanmıyorsa
- Kendisine zarar veriyorsa
- Sigara, alkol ya da uyuşturucu kullanıyorsa
- Okula gönderilmiyorsa
- Okul devamsızlığı normalin çok üzerindeyse
- Okul başarısı başka bir nedene bağlı olmadan düşükse ihmalden şüphelenilebilir.
İstismar
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre çocuklara yönelik istismarı üç başlık altında inceleyebiliriz.
Duygusal İstismar Nedir?
Çocuğun ilgi ve sevgiden yoksun bırakılmasıdır. Çocuğun duygu ve düşüncelerinin ciddiye
alınmaması, onunla alay edilmesi, aşağılanması ve kendini
gerçekleştirebilecek etkinliklerden mahrum bırakılması
sonucunda ortaya çıkar. Tanımlanması zor olsa bile
sıklıkla görülür. Çoğunlukla bilinçsizlikten kaynaklanır
ve farklı kültürel davranışlarla maskelenir. Örneğin
kız çocuklarına erkek çocuklarına göre daha az
saygı duyulması duygusal istismarın bir türü olarak
karşımıza çıkmaktadır.
Duygusal İstismarın Örnekleri
Aşağıda duygusal istismarın bazı örnekleri
verilmiştir;
• Tehdit etme, (Çocuğu başka bir yere bırakma
gibi)
• Çocuğun sahip olduğu özelliklerle alay edilmesi, (Sen anlamazsın vs.)
• Çocuğun sürekli olarak korkutulması,
• Çocuktan yaşı ve gücünün kaldıramayacağı taleplerde bulunulması gibi
örneklendirilebilir.
Duygusal İstismara Karşı Neden Mücadele Etmeliyiz?
Duygusal istismar ebeveynlerin davranışları, tutumları ve sözleri sonucunda çocuğun
normal ve sağlıklı gelişmesini engeller. Ruh sağlığını bozacak şekilde çocuğa uygulanan
duygusal istismar çocuğun sahip olduğu kapasiteyi, yeteneklerini ve etkinliğini kullanmasını
engeller ve onu pasifleştirir.
Duygusal İstismarı Nasıl Engelleriz?
Duygusal istismar son derece yaygın olmasına rağmen fark edilmesi güçtür. Bu istismar
türünü engellemenin tek yolu farkındalık arttırıcı çalışmaların yapılmasıdır. Çocuğa istismar
uygulayan ebeveynler çoğunlukla ne yaptıklarının bilincinde değildir. Kültürel ve geleneksel
ahlaki kalıplar içerisinde toplum çoğu zaman çocukları aşağılamayı normalleştirmektedir.
Ancak, duygusal istismarın çocuğu intihara kadar sürükleyen sonuçları olduğu
unutulmamalıdır.
Bu yüzden duygusal istismarın tanımı ve çocuk üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkileri
konusunda bilgilendirme çalışmaları yapmalı, duygusal istismarı engellemeye çalışmalıdır.
Fiziksel İstismar Nedir?
Çocuğun sağlığına, beden bütünlüğüne ve gelişimine zarar veren davranışlardır.
Yetişkinlerin çocukların görece güçsüzlüğünü kullanarak onlar üzerinde bilinçli şekilde
fiziksel şiddet uygulamaları olarak tanımlanabilir.
Fiziksel İstismarın Örnekleri
Aşağıda fiziksel istismarın bazı örnekleri verilmiştir;
• Değişik araçlar kullanarak (kemer vb.) dövmek
• Yüzüne ve ağız bölgesine bir araçla ya da doğrudan vurmak, yaralanmaya neden olmak
• Gövdesine, kalçasına ya da bacaklarına bir araçla ya da doğrudan vurmak
• Isırmak
• Tırnaklarını geçirmek
• Değişik araçlar kullanarak yakmak
• Kırık, zedelenme ya da çıkığa neden olmak gibi örnekleri vardır.
Kaza mı Fiziksel İstismar mı?
Çocukluk döneminde oluşan kaza sonucu yaralanmalarla, yetişkinlerin fiziksel şiddetini
ayırt etmek gerekir. Çocuklar yaşları gereği hareketli oldukları için kaza sonucunda sıkça
yaralanırlar. Ancak;
• Bu yaralar uzun süre iyileşmiyor ve aynı yerlerde tekrarlanıyorsa
• Eklem bölgelerinden ziyade ağız bölgesi, kalça, bacak, sırt gibi
yumuşak dokuya sahip bölgelerde yoğun şekilde görülüyorsa
• El izi, ısırık izi ya da değişik araçların izleri belli oluyorsa
• Vücudun belli yerlerinde kümelenmiş şekilde mevcutsa kaza
değil, fiziksel istismar olduğundan şüphelenilmelidir.
Cinsel İstismar Örnekleri
Aşağıda cinsel istismar örnekleri verilmiştir.
• Çocuğa cinsel içerikli sözler söylemek ve çocukla aynı içerikte konuşmalar yapmak
• Teşhircilik, Röntgencilik
• Çocuğun cinsel ilişki sahnesine doğrudan şahit olması (başka insanlar ya da hayvanlarla
cinsel ilişki)
• Çocuğa cinsel organ göstermek, çocuğun cinsel organlarını göstermesini istemek,
• Çocuğa cinsel içerikli materyal göstermek (pornografik film seyrettirmek, fotoğraflar
göstermek)
• Çocuğu pornografik malzemeler için kullanmak
• Oral-genital, genital-genital, genitalrektal, el ile ya da bir cisimle genital temas,
rektal bölgelere, memeye veya vücudun diğer bölgelerine dokunmak ya da çocuktan
dokunmasını istemek
• Çocuğa ve veya üçüncü kişilere para ve benzeri şeylerin verilmesi karşılığında çocuğun yetişkin tarafından cinsel obje olarak kullanılmak
• Pornografi, cinsel sömürü amaçlı kullanmak, çocuk seksi turizmi, erken evlendirme vb.
Çocuğun Cinsel İstismara Uğradığını Nasıl Anlayabiliriz?
Cinsel istismar hem çok yaygın şekilde gerçekleşmekte hem de ortaya çıkarılması son
derece zor olmaktadır. Geleneksel ve toplumsal baskılar sonucunda sessiz kalınmakta,
çocuklar cinsel istismara uğramaya devam etmektedir. Bu korkunç çemberi kırmak için
öncelikle cinsel istismar durumunda çocuklarda ortaya çıkan fiziksel ve davranışsal etkilere
bakmak gerekir.
Eğer çocuk;
• Uyku bozuklukları
• Aşırı talepkarlık
• Ana-babaya/bakım veren kişiye aşırı yapışma
• Cinselliğe ilişkin her türlü konu ve duruma aşırı
ilgi gösterme ya da aşırı kaçınma
• Yaşına ve gelişimine uygun olmayan cinsel davranışlar
• Çok sık öpmeye çalışma, göğüslere, bacaklara ya da genital bölgeye dokunmaya çalışma,
sürtünme, kendi genital bölgesini gösterme
Cinsel istismara uğrayan çocuklar genellikle cinsel şakalar yapar, cinsel organlarıyla sıkça
oynar ve çevredeki yetişkinlerin cinsel organlarına dokunmak ve görmek ister. Bu durumda suçlu çocuk değil ona istismarda bulunan yetişkinlerdir.
• Dürtüsellik, saldırganlık
• İçe dönüklük, engellenme/baskılanma duygusu
• Aşırı uyumlu, aşırı itaatkar olma
• Ana-babadan/bakım veren kişiden ayrılığa aldırmama
• Sağlığını tehlikeye atacak davranışlar
• Kendine zarar verme düşünceleri ve özkıyım girişimi
• Madde kullanımı
• Bedeninin kirli ya da zedelenmiş olduğuna inanma ve ifade etme
Bu belirtiler varsa cinsel istismardan şüphelenilmelidir. Ancak bunların hiçbiri tek başına
cinsel istismarın kanıtı değildir.
Cinsel İstismara Uğradığını Çocuk Nasıl Açıklar?
Çocuklarla güven ve saygı çerçevesinde kurulan ilişki sonucunda çocuklar bunu doğrudan
size anlatmayı tercih edebilirler. Bu çok nadir görülen bir durum olsa da eğer çocuk size
istismara uğradığını anlatıyorsa;
• Çok fazla detaylı sorular sormamalısınız (Ne zaman oldu, Sen ne yapıyordun, Karşı
çıkmadın mı gibi)
• İstismarcıyı doğrudan suçlayıcı yaklaşımlardan kaçınmalısınız. Çünkü çocuk ona sevgi
ile bağlı olabilir,onu incitmekten korkabilir ya da istismarcı çocuğu tehdit ediyor olabilir
(Ahlaksız, cezasını bulacak gibi)
• Açıklıkla ve rahatlıkla dinleyin, konuşurken yazılı notlar alın.
• Çocuk size anlatmaya başlamışsa ona dokunmayın ya da sözünü bölmeyin, onu anlatması için takdir edin (Sana inanıyorum. Bana anlattığın için teşekkür ederim gibi)
• Çocuğa teknik süreçlerden ya da anlayamayacağı konulardan bahsetmeyin
Çoğu durumda ise çocuklar doğrudan gelip bu durumu anlatmaz.
Bu tip durumlarda;
• Dolaylı olarak anlatabilir (Babam geceleri beni uyutmuyor gibi)
NOT
• Hikaye halinde anlatabilir (Biri varmış, kötü adam çok kötü şekilde onu elliyormuş,
arkadaşım annesine söyledi ama o bunu kimseye söyleme dedi gibi)
Kaynak: Eğitim-Sen Çocuk-İhmali-ve-İstismarı Broşürü
PAYLAŞ
0 Yorum
Yorum Gönder